Przyczyny płaskostopia u dzieci i młodzieży mogą być różnorodne i obejmują:

• Czynniki genetyczne – predyspozycje genetyczne mogą odgrywać rolę w rozwoju płaskostopia, szczególnie jeśli w rodzinie występowały podobne problemy.
• Niedojrzałość układu mięśniowo-szkieletowego – u małych dzieci płaskostopie może być stanem przejściowym, wynikającym z procesu dojrzewania mięśni i więzadeł stopy.
• Niewłaściwe obuwie – noszenie ciasnego, niewygodnego lub źle dopasowanego obuwia w okresie wzrostu może przyczyniać się do rozwoju płaskostopia.
• Nadwaga i otyłość – nadmierna masa ciała zwiększa obciążenie stóp, co może prowadzić do spłaszczenia łuków stopy.
• Brak aktywności fizycznej – słabe mięśnie stóp i łydek z powodu niewystarczającej aktywności mogą nie być w stanie prawidłowo podtrzymywać łuków stopy.
• Zbyt wczesne stawanie na nogi – zbyt wczesne zachęcanie dzieci do chodzenia może obciążać niegotowe jeszcze stopy, co potencjalnie może przyczynić się do rozwoju płaskostopia.
• Urazy i schorzenia – urazy stopy, złamania oraz pewne schorzenia (np. reumatoidalne zapalenie stawów) mogą również prowadzić do płaskostopia.
• Hipermobilność stawów – nadmierna ruchomość stawów, często o podłożu genetycznym, może powodować niestabilność stopy i płaskostopie.

Rozpoznanie i leczenie płaskostopia powinny być oparte na dokładnej diagnostyce i ocenie stanu zdrowia dziecka przez specjalistę. Wiele przypadków płaskostopia poprawia się z czasem, zwłaszcza z odpowiednią interwencją, taką jak ćwiczenia wzmacniające, noszenie odpowiedniego obuwia czy wkładek ortopedycznych.

Płaskostopie u dziecka można rozpoznać poprzez obserwację i kilka prostych testów:

• Obserwacja stóp podczas stania – sprawdź, czy łuki stóp są obniżone lub niewidoczne podczas stania. Normalnie powinien być widoczny wyraźny łuk podłużny stopy.
• Test na mokry ślad – poproś dziecko, aby zamoczyło stopy w wodzie i stanęło na suchej, płaskiej powierzchni, która łatwo przyjmie odcisk, np. na kartce papieru. Analiza odcisku może pomóc w zidentyfikowaniu płaskostopia; w przypadku płaskostopia, odcisk będzie pokazywał większą część lub całą powierzchnię stopy.
• Obserwacja chodu – zwróć uwagę na sposób chodzenia dziecka. Dzieci z płaskostopiem mogą mieć tendencję do chodzenia na wewnętrznej stronie stopy.
• Ból i dyskomfort – zapytaj dziecko, czy odczuwa ból lub zmęczenie stóp po długim staniu, chodzeniu lub bieganiu. Ból w okolicy łuku stopy, pięty lub kostki może wskazywać na płaskostopie.
• Zmiany w obuwiu – zwróć uwagę na nierównomierne zużycie podeszwy butów dziecka, co może być oznaką nieprawidłowego rozkładu ciężaru ciała na stopach.

Jeśli podejrzewasz u dziecka płaskostopie, warto skonsultować się z pediatrą lub ortopedą dziecięcym, który może zalecić dalszą diagnostykę, taką jak badanie fizykalne czy badania obrazowe (np. rentgen), i w razie potrzeby zaproponować odpowiednie leczenie.

Leczenie płaskostopia u dziecka zależy od wieku, rodzaju płaskostopia oraz ewentualnych objawów. Często płaskostopie nie wymaga interwencyjnego leczenia, szczególnie jeśli nie powoduje bólu ani innych problemów. Główne metody leczenia obejmują:

• Ćwiczenia korekcyjne – specjalne ćwiczenia mogą wzmacniać mięśnie stóp i poprawiać ich funkcjonowanie, np. chodzenie na palcach, zbieranie przedmiotów palcami stóp.
• Noszenie odpowiedniego obuwia – buty powinny mieć twardy zapiętek, odpowiednie wsparcie dla łuku stopy oraz być dostosowane do rozmiaru stopy dziecka.
• Wkładki ortopedyczne – indywidualnie dopasowane wkładki mogą wspierać prawidłową formę łuku stopy i zapobiegać dalszemu spłaszczeniu.
• Fizjoterapia – może być zalecana w przypadku większych problemów z płaskostopiem, aby poprawić zakres ruchu i funkcjonowanie stopy.
• Obserwacja – w wielu przypadkach, zwłaszcza u młodszych dzieci, zalecana jest regularna obserwacja przez specjalistę, aby monitorować rozwój stóp.
• Zachęcanie do aktywności fizycznej – regularne ćwiczenia, takie jak pływanie, bieganie, mogą pomóc wzmocnić mięśnie stopy i poprawić jej funkcjonowanie.
• Leczenie ewentualnych problemów zdrowotnych – takich jak nadwaga, która może przyczyniać się do płaskostopia.

Ważne jest, aby leczenie było prowadzone pod nadzorem specjalisty, takiego jak ortopeda lub fizjoterapeuta, który oceni stan dziecka i zaproponuje najbardziej odpowiedni plan leczenia. W większości przypadków można osiągnąć znaczną poprawę poprzez metody nieinwazyjne.